Onderzoek naar duurzaam bosgebruik

Donderdag 21 februari 2019

Het belang van bos als duurzame bron van grondstoffen neemt sterk toe. Hout is een milieuvriendelijke grondstof, en wordt ook ingezet als energiebron. Bovendien ligt in bossen veel koolstof opgeslagen. Dit koolstofreservoir, en de vermeden uitstoot van CO2 door het gebruik van houtproducten, maken bos een belangrijke spil in het huidige klimaatdebat. 

Waar gaat het om

Het intensiever gebruik van hout en ander bosproducten uit bos brengt echter risico’s met zich mee voor bos als duurzame bron:

  • Afvoer van de voedingsstoffen (opgeslagen in bosproducten) maakt bossen kwetsbaar.
  • Na het weghalen van bomen spoelen voedingselementen uit en worden bodems armer.
  • Verstoring van bodemfauna &-flora kan biodiversiteit, voedingstoffen en bosherstel verminderen.
  • Reductie van de hoeveelheid oude bomen en dood hout gaat ten koste van biodiversiteit.

Aan de andere kant kan intensiever oogsten ook voordelig uitpakken:

  • Minder bomen verlaagt water consumptie en maakt bos weerbaarder bij droogte en opwarming.
  • Een opener bos kan de invang van voedingsstoffen verhogen en bodems dus verrijken.

De vraag is hoe we met slim bosbeheer de productie en de natuurwaarde van bossen garanderen en maximaliseren voor de toekomst? Met andere woorden, hoe kunnen bossen duurzaam worden beheerd?

Wat doen we

Met een groot experiment wordt onderzocht welke gevolgen beheermaatregelen hebben voor de voedingsstoffen- en koolstofkringloop in beheerde bossen. Op de relatief arme zandgronden van Gelderland en Noord Brabant wordt in vijftien opstanden van beuk, Douglas spar en grove den onderzoek gedaan naar de effecten van:

  • Drie manieren van oogst: (hoog) dunnen, schermkap en kaalkap.
  • Het verstoren van de bosbodem, het zogenaamde klepelen.
  • Het oogsten van alleen stamhout, of stamhout met de takken erbij.

Deze behandelingen sluiten aan op de huidige praktijk, maar de gevolgen voor duurzaamheid zijn onbekend. Elke behandeling wordt vergeleken met een controle waarin niets gedaan wordt.

Wat meten we

In elke behandeling en controle bepalen we de cyclus in voedingsstoffen en koolstof met metingen aan:

  • de depositie van nutriënten;
  • de nutriënten-en koolstof afvoer door oogst;
  • de nutriëntenuitspoeling in de bodem;
  • de veranderingen in nutriënten en koolstof in de bodem en bomen.

Het experiment biedt ruimte om uit te breiden met metingen naar:

  • De waterbalans in het bos en de weerbaarheid van bomen voor droogte en opwarming.
  • De fauna- en flora die verantwoordelijk is voor strooiselafbraak en voedingstoffen beschikbaarheid.
  • De ondergrondse schimmelwereld die voedingstoffen uitwisselt tegen koolstof met bomen.
  • De biodiversiteit in overblijvend dood stamhout of takken.

Wat levert het op

De mogelijke gevolgen van houtoogst voor de nutriëntenvoorziening zijn in kaart gebracht door WEnR in een beslissingsondersteunend model (Zie website VBNE). Dit project is mede opgezet om dit model te verfijnen, verbeteren, en uit te breiden met de gevolgen van beheeringrepen en oogst niveaus. Inzicht in de gevolgen van beheermaatregelen voor bodemkwaliteit, klimaatweerbaarheid en natuurwaarde is essentieel voor duurzame beheer van bossen.

Wie

Een consortium van onderzoekers van Universiteit Wageningen en bosgebruikers bij  Staatsbosbeheer, Unie van bosgroepen, Kroondomein Het Loo, Staro Natuur en Buitengebied, Borgman Beheer Advies en Het Nationale Park De Hoge Veluwe bedacht de plannen en voert ze uit. Het project wordt ondersteund door Stichting Toegepaste Wetenschappen van NWO, en is een pilotproject binnen de Klimaatenveloppe. Voor informatie: Dr. Frank Sterck (projectleider) of Ir. Marleen Vos (PhD student): frank.sterck@wur.nl en marleen.vos@wur.nl.

Uitvoering in het Park

Het Nationale Park De Hoge Veluwe doet mee in dit onderzoek. Op twee locaties in het Park zijn in een hectareplot de verschillende behandelingen uitgevoerd.

Projectpagina

De projectpagina van het onderzoek op de website van de Wageningen Universiteit: https://www.wur.nl/en/project/Sustainable-forest-management.htm